Κρύπτες, έξοδοι διαφυγής και κατακόμβες
καλύπτουν τις άπειρες διαδρομές στο υπέδαφος τηςπρωτεύουσας.
Καθημερινά διανύουμε αποστάσεις στην επιφάνεια της Αθήνας.
Αγνοώντας ίσως ότι κάτω από τις ρόδες του αυτοκινήτου ή κάτω από τα πέλματα των
ποδιών μας βρίσκονται στοές, άγνωστες για τους περισσότερους, που συγκροτούν
ένα απέραντο δίκτυο.
Με τα χρόνια οι υπόγειες διακλαδώσεις «θάφτηκαν» κάτω από
τσιμεντένιες κατασκευές. Η ραγδαία οικοδομική δραστηριότητα μετά τη δεκαετία
του ’50 έκρυψαν ένα μεγάλο τμήμα της υπόγειας Αθήνας.
Το υπόγειο δίκτυο στοών που βρίσκεται στο αθηναϊκό υπόστρωμα
έρχεται σήμερα να αποδείξει οι διαδρομές του μετρό δεν είναι οι μοναδικές
υπόγειες διαδρομές στην ελληνική πρωτεύουσα.
Η ομάδα της «Αστικής Σπηλαιολογίας» και ένα από τα στελέχη
της και μέλος της Ελληνικής Σπηλαιολογικής Εταιρείας, 32χρονος πολιτικός
μηχανικός, ο Πάναγιώτης Δευτεραίος, μας οδήγησαν εκεί σε μια προσπάθεια να
φέρουμε στο φως μερικά από τα άγνωστα μυστικά περάσματα της πόλης.
Ποιοι είναι όμως αυτοί που όταν εξαντλούμε το μεγαλύτερο
μέρος του χρόνου μας στα προβλήματα της καθημερινότητας, εξερευνούν τα υπόγεια
της πρωτεύουσας; Τα μέλη της Ομάδας Αστικής Σπηλαιολογίας έκαναν το χόμπι τους
επιστήμη αναζητώντας τη μυστηριακή γοητεία που κρύβουν οι υπόγειες στοές. Σε
συνεργασία με εφορείες αρχαιοτήτων, την Ελληνική Σπηλαιολογική Εταιρεία, την
ΕΥΔΑΠ, δήμους και άλλους φορείς βουτούν στα έγκατα του αθηναϊκού υπεδάφους.
Περιγράφοντας την εμπειρία του ο Παναγιώτης Δευτεραίος,
λέει: «Είναι παράξενη η αίσθηση που προκαλεί το περιβάλλον μιας υπόγειας στοάς.
Προσωπικά πάντα με γοήτευε η σκέψη να περπατάω μέσα σε σήραγγες. Όταν στη
συνέχεια προέκυψε και ο συνδυασμός της ενασχόλησης αυτής με το γνωστικό
αντικείμενο του πολιτικού μηχανικού, οι υπόγειες επισκέψεις απέκτησαν πιο
επιστημονικό χαρακτήρα, προσφέροντας γενικότερα στην τεκμηρίωση, την ερμηνεία
και την ασφάλεια. Επίσης, η φυσική ή νοητή παρουσία σε ιστορικούς χώρους που
εγκαταλείφθηκαν, εκπέμπει στο εσωτερικό μου μια αλλόκοτη παρουσία του
παρελθόντος…».
Η διαδρομή ξεκινάει από την υπόγεια στοά που βρίσκεται στο
υπέδαφος της Ρώσικης Εκκλησίας επί της οδού Φιλελλήνων.
Κάτω από τη Ρωσική Εκκλησία
Εκεί συναντά κανείς τα παλιά θερμά ρωμαϊκά λουτρά, τα οποία
λειτούργησαν κατά τη ρωμαϊκή κυριαρχία, όταν αυτοκράτορας ήταν ο Αδριανός. Η
τροφοδοσία των λουτρών γινόταν από παραπόταμο του Ηριδανού, σε ένα υπόγειο
τμήμα το οποίο διευθετήθηκε και είναι επισκέψιμο με την άδεια της
Αρχιεπισκοπής. Ο χώρος είναι αρκετά περιορισμένος σε έκταση και δεν υπάρχουν
εμφανή μονοπάτια που να οδηγούν σε άλλες τοποθεσίες.
Ρωμαϊκό υπόκαυστο Ρωσικής Εκκλησίας
Χαρακτηριστική εξαίρεση – εκτός από τα άγνωστα τμήματά που
είναι αποκλεισμένα – αποτελεί το πηγάδι που πιθανολογείται ότι συνδέεται με τη
χαμηλή σήραγγα του αρχαίου Πεισιστράτειου υδραγωγείου και κατ’ επέκταση με τον
Εθνικό Κήπο.
Όπως εξηγεί ο Παναγιώτης Δευτεραίος, στα υπόγεια του Εθνικού
Κήπου συναντά κανείς σήραγγες υδραγωγείων, οι οποίες έγιναν γνωστές κατά την
εκσκαφή του μετρό. Ο Κήπος υδροδοτείται από μία τέτοια ενεργή σήραγγα, η οποία
χρονολογείται στον 4ο αιώνα π.Χ. Ξεκινάει από τους πρόποδες του Υμηττού στην
περιοχή του Παπάγου, ενώ μέχρι σήμερα έχει εξερευνηθεί μόνο ένα τμήμα της.
Η έξοδος διαφυγής από τη Βουλή στο Προεδρικό Μέγαρο
Το κτίριο της Βουλής διαθέτει επίσης υπόγεια διέξοδο
διαφυγής, η οποία βάσει αναφορών έχει αρκετές εξόδους, η μία εκ των οποίων
καταλήγει στο Προεδρικό Μέγαρο.
Σύμφωνα με την Ομάδα Αστικής Σπηλαιολογίας το υπόγειο
πέρασμα της Βουλής φημολογείται ότι συνδέεται με τον Ιλισό στην περιοχή της
Αγίας Φωτεινής στην αρχή της λεωφόρου Καλλιρρόης, καθώς και με το λόφο του
Αρδηττού, ο οποίος βρίσκεται στην ίδια περιοχή, εκδοχές οι οποίες δεν είναι
πραγματικές.
Γενικά, ένα αρκετά εκτεταμένο δίκτυο υπόγειων στοών,
διασχίζει την περιοχή του Ιλισού. Χαρακτηριστικό είναι ότι ο ποταμός υπογειοποιήθηκε,
όταν η κοίτη του άλλοτε ιερού ποταμού ξεκίνησε να καλύπτεται επί Μεταξά. Γνωστή
ιστορικά έμεινε η φράση του δικτάτορα «Θάπτομεν τον Ιλισόν» στα τέλη της
δεκαετίας του ’30. Η υπογειοποίηση ξεκινούσε από το ύψος της παλαιάς Σχολής
Χωροφυλακής μέχρι όπου βρισκόταν κάποτε η γέφυρα του Σταδίου, και δημιουργήθηκε
η Μιχαλακοπούλου, αλλά και η Βασιλέως Κωνσταντίνου έως το ύψος Παναθηναϊκού
Σταδίου.Πριν από μερικά χρόνια, τα μέλη της Ομάδας Αστικής Σπηλαιολογίας
διέσχισαν έναν από τους κλάδους του Ιλισού, ο οποίος ξεκινάει από την
Καισαριανή και καταλήγει στην έξοδο του υπόγειου καναλιού στην Καλλιθέα.
Ακολούθησαν μάλιστα ολόκληρη τη διαδρομή, η οποία εκτείνεται από τη μία άκρη
της πόλης στην άλλη, σε βάθος 10 μέτρων.
Στα υπόγεια του λόφου Αρδηττού
Ο Ιλισός περνάει επίσης μπροστά από το λόφο του Αρδηττού
όπου κατά την αρχαιότητα τελούνταν τα Μικρά Ελευσίνια μυστήρια. Παρόλα αυτά ο
λόφος δεν συνδέεται με τις υπόγειες σήραγγες του Ιλισού. Όπως λέει ο Παναγιώτης
Δευτεραίος στον Αρδηττό βρίσκεται ένα βασιλικό καταφύγιο με στοές και υπόγειους
θαλάμους, οι οποίες κατασκευάστηκαν επί Μεταξά, σχεδόν την ίδια περίοδο με
εκείνες του Ιλισού. Κάτι ανάλογο επίσης συνέβη και με αρκετά ακόμα υπόγεια
καταφύγια, που βρίσκονται τόσο στην Αθήνα όσο και στον Πειραιά. Το βασιλικό
καταφύγιο αποτέλεσε την αποθήκη πυρομαχικών των Γερμανών κατά το δεύτερο
παγκόσμιο πόλεμο, ενώ είναι εντελώς αυτόνομο, καθώς δεν επικοινωνεί με καμία
άλλη υπόγεια διαδρομή της Αθήνας. Διαθέτει δύο εισόδους, η μία εκ των οποίων
προϋπήρχε ως ιερή σπηλιά των Νυμφών και η διάνοιξή της ξεκίνησε το 1937.
Από τον Αρδηττό στο… Λυκαβηττό
Ο Αρδηττός δεν είναι ο μοναδικός λόφος της Αθήνας με
υπόγειες διακλαδώσεις. Κατά τη δεκαετία του ’30 δημιουργήθηκε ένα ακόμη
καταφύγιο στο Λυκαβηττό, κοντά στη εκκλησία – σπήλαιο των Αγίων Ισιδώρων. Η
υπόγεια δίοδος της εκκλησίας όμως, φαίνεται να μην οδηγεί πουθενά.
Στεγάζει δύο μεγάλες και δύο μικρότερες αίθουσες,
πολυβολείο, αποθήκες, εξαερισμό, δεξαμενές καθώς και τηλεφωνικό κέντρο. Το
υπόγειο καταφύγιο του Λυκαβηττού κατασκευάστηκε γύρω στο 1936 και διαθέτει δύο
εισόδους. Είναι μάλιστα αρκετά μεγαλύτερο και σε πολύ καλύτερη κατάσταση από
εκείνο του Αρδηττού. Έχει βάθος 100 μέτρων και εκτείνεται μέσα στο βράχο, είναι
καλά συντηρημένο και φρεσκοβαμμένο, διαθέτει ρεύμα και λουτρά.
Χρησιμοποιήθηκε από το Πολεμικό Ναυτικό, αλλά και από το
Αρχηγείο Αντιαεροπορικής Άμυνας στη διάρκεια του πολέμου, ενώ όπως όλα τα
καταφύγια της εποχής έχει περιορισμένη έκταση και δεν συνδέεται με υπόγειες
διαδρομές διαφυγής σε γειτονικές περιοχές.
Το Αδριάνειο υδραγωγείο
Στους πρόποδες του Λυκαβηττού βρίσκεται το Αδριάνειο
υδραγωγείο. Κατασκευάστηκε κατά τα ρωμαϊκά χρόνια για να καλύψει την υδροδότηση
της ρωμαϊκής συνοικίας της Αθήνας και το όνομά του προέρχεται από το όνομα του
αυτοκράτορα Αδριανού, ο οποίος έδωσε την εντολή για την κατασκευή του. Το
υδραγωγείο περιλαμβάνει ένα σύμπλεγμα από υπόγειες σήραγγες με μήκος που
ξεπερνά τα 25 χιλιόμετρα.
περισσότερα εδώ: πηγή
0 σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου